Blog
De artikelen op de blog van Eerstewereldoorlog.nu worden geschreven door de eigen redactie en verschillende gastauteurs
BOEKRECENSIE De Keizer die zijn land ontvluchtte - door Hennie Vaessen
door prof. dr Kees Ribbens - NIOD
Terwijl het einde van de Eerste Wereldoorlog nadert, arriveert op 10 november 1918 de keizerlijke trein van de Duitse opperbevelhebber te Eijsden. Hier moet Wilhelm II ongeduldig afwachten op bericht uit Den Haag om te zien of zijn vlucht naar het neutraal gebleven buurland getolereerd zal worden door de Nederlandse regering. De bijna 60-jarige keizer veronderstelt dat het sterke karakter van koningin Wilhelmina mogelijk een belemmering vormt en zodoende denkt hij terug aan zijn moeder en zijn jeugd.
Hoe een muziekdoosje een groter verhaal vertelt
door Ymke van Gaalen
Tijdens het afstudeerjaar van de animatieopleiding op het AKV. St. Joost in Breda maakte Ymke van Gaalen een animatiefilmpje over de Eerste Wereldoorlog.
Blader eens in het Nieuws van de Groote Oorlog
door Trees Accou
Belgische kranten en frontblaadjes uit de Eerste Wereldoorlog zijn nu online te bekijken en lezen.
Plotseling toerist in oorlogsgebied
door Hans van Lith
Honderdduizenden toeristen - onder wie vele Nederlanders - zijn ten tijde van het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog op vakantie in Europa. Hoe komen zij thuis?
"Daar ver weg"
door Fabian Vendrig
”Tamo daleko” (Servisch voor “daar ver weg”) is een Servisch liedje over de Eerste Wereldoorlog. Het liedje is zeker van toepassing op Radosav Jovičić, een Servische WOI-soldaat, die in het verre Nederland overleed.
De val van de Romanovs en de Eerste Wereldoorlog
door Nora Gosselink
De Russische twintigste eeuw was een tijd van conflict, economische crisis en verval. Het huis Romanov, de dynastie die het land 3 eeuwen regeerde, was al eerder onderhevig aan samenzweringen en interne machtsstrijd. Een nieuwe tentoonstelling in de Hermitage hoopt de verstoorde wisselwerking tussen vorstenhuis en volk opnieuw te onderzoeken.
LIVING HISTORY WO1 2017 & OPENING WO1 KENNISCENTRUM
door Cornelis van der Bas
Op 27 en 28 mei vond op het landgoed van Huis Doorn de vijfde editie plaats van het WO1 Living History evenement. Zaterdagochtend heeft de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap – Jet Bussemaker – het WO1 kenniscentrum geopend in het gerenoveerde poortgebouw van Huis Doorn.
Albert Hahn: tegen militarisme, klerikalisme en kapitalisme
door Hans van Lith
Albert Hahn (1877- 1918) – zoon van een Groningse lijstenmaker en decoratieschilder - is misschien wel onze meest bekende (socialistische) politieke tekenaar uit het begin van de twintigste eeuw. Al vroeg ziet Hahn in zijn tekenpen een middel bij uitstek om de arbeidersbevolking te bereiken met socialistische denkbeelden en idealen.
Recensie De Zwaardjaren van Paul Moeyes
door Maddie van Leenders
Vers van de pers verscheen dit jaar het prachtige boek 'De Zwaardjaren' van Paul Moeyes, misschien wel Nederlands grootste ‘autoriteit’ als het om de Eerste Wereldoorlog gaat. Centraal in het boek van Moeyes staat de verbeelding van het westelijk front tijdens de Eerste Wereldoorlog en welke ontwikkeling deze gedurende de oorlogsjaren doormaakte.
Elsie en Mairi, Engelen van Flanders Fields
door Jozef Heus (HADOCK), voor FARO
Op de WOI-pagina van het Vlaamse erfgoedplatform FARO worden geregeld recensies geplaatst van een opvallend, inspirerend of innoverend boek over de Groote Oorlog. EersteWereldoorlog.nu en FARO wisselen deze opvallende recensies over WO1-publicaties met elkaar uit. Jozef Heus (HADOCK) las voor FARO de graphic novel Elsie en Mairi, engelen van Flanders Fields, van tekenaar en scenarist Ivan Adriaenssens.
Kookboeken tijdens de Eerste Wereldoorlog
door Simone van Tongeren
Ze zijn niet meer weg te denken uit de boekwinkels: kookboeken. Niet alleen sterrenchefs en BN’ers schrijven ze, maar er worden ook steeds meer boeken geschreven door diëtisten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verschenen er – vooral vanaf 1917 – ook kookboeken die gericht waren op goedkoop en zuinig koken vanwege de schaarste in het land. Ondanks dat Nederland niet in oorlog was, had Nederland wel last van handelsbeperkingen en de duikbotenoorlog van Duitsland.
Geworteld in de groote oorlog
Gitarist Hendrik Jan Vermeulen (1968) maakte een pop/rockalbum over de Eerste Wereldoorlog. Hiervoor struinde hij slagvelden af, doorzocht archieven en verdiepte hij zich in oorlogspoëzie. Vermeulen is een van de Nederlanders die gegrepen werd door de zinloze slachting die een keerpunt in de moderne geschiedenis ontketende. Wat bezielt hem om zich intensief met deze oorlog, waarin Nederland neutraal bleef, bezig te houden? In dit artikel vertelt Hendrik Jan wat hem beweegt.
Voor u gelezen: De oorlogsdagboeken van louis barthas 1914-1918
door Roel Daenen (FARO)
Op de WOI-pagina van het Vlaamse erfgoedplatform FARO worden geregeld recensies geplaatst van een opvallend, inspirerend of innoverend boek over de Groote Oorlog. EersteWereldoorlog.nu en FARO wisselen deze opvallende recensies over WO1-publicaties met elkaar uit. In dit artikel recenseert Roel Daenen van FARO voor u de 'De oorlogsdagboeken van Louis Barthas 1914-1918'.
boekrecensie - offer voor een verloren zaak
door Jeanine van den Heuvel
Jeanine van den Heuvel recenseert in deze blog de recent verschenen roman ‘Offer voor een verloren zaak’, geschreven door Hugo Luijten. Een realistisch boek over een vrijwillige soldaat in de Eerste Wereldoorlog.
Het Belgenmonument: Een stukje Belgische geschiedenis in Nederland?
door Maddie van Leenders
Het Belgenmonument in Amersfoort is een van de weinige gedenktekens aan het neutrale Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ondanks dat het Belgenmonument ook het grootste monument van Nederland is, is het in haar honderdjarige bestaan vaak in de vergetelheid geraakt. Tijdens de honderdjarige herdenkingsperiode van de Eerste Wereldoorlog werd deze trend opnieuw onderbroken: de gemeente Amersfoort liet het monument restaureren en zette aan tot een breed educatief en cultureel programma en een officiële herdenkingsceremonie rondom het gedenkteken.
Een zaak van landsbelang - Nederlandse postcensuur in de Eerste Wereldoorlog
door John Dehe
De oorlogsdreiging in 1914 gaf de Nederlandse regering het recht de staat van oorlog en/of beleg af te kondigen voor het hele land of delen ervan. Waar de staat van beleg gold, kreeg de militaire overheid het recht om een belangrijke democratische verworvenheid te schenden: het briefgeheim.
Boekrecensie - De Verslagenen
door Bert Slenders
Van 1914 tot 1918 woedde de Eerste Wereldoorlog in Europa. Het gangbare beeld is dat de strijdende partijen na vier jaar gruwelijke strijd hun buik vol hadden van oorlog en dat er eindelijk een periode van relatieve rust en vrede aanbrak. Robert Gerwarth toont in zijn boek 'De Verslagenen. Waarom de Eerste Wereldoorlog nooit is opgehouden' duidelijk aan dat dat allerminst het geval is.
bommen op nederland
door Hans van Lith
Hans van Lith schrijft over de bommen die tijdens de Eerste Wereldoorlog op neutraal Nederlands grondgebied terechtkwamen. In totaal zijn 28 keer projectielen in Nederland terechtgekomen waarvan de meeste in Zeeland.
mens en dier hetzelfde lot: de beelden en begrenzingen van tardi
door Kees Ribbens
Kees Ribbens recenseert in deze blog het stripboek 'De Laatste Aanval' van Tardi, in samenwerking met Dominique Grange en Accordzéâm. In het hopeloos trieste modderlandschap van Noord-Frankrijk, zoals Tardi dat opnieuw ten tonele voert in De Laatste Aanval, herkent de lezer vanaf de eerste bladzijde weer onmiddelijk de uitzichtloze en nietsontziende strijd die zich daar tijdens de Grote Oorlog afspeelde.
afkerig en aansprekend: de blik van tardi in het beeldverhaal
door Kees Ribbens
In de aanzwellende productie stripverhalen over de Eerste Wereldoorlog neemt het werk van Jacques Tardi een vooraanstaande plaats in. Toen de Grote Oorlog nog lang niet de ruimschootse aandacht kreeg die kenmerkend is geworden voor het huidige centenaire werkte hij al gestaag aan een stripoeuvre waarin de rauwe werkelijkheid van het strijdverloop in Frankrijk centraal stond.
Interneringszegels
door Marieke Haijkens
Ik doe het al sinds mijn kinderjaren: postzegels verzamelen. Nederlandse postzegels zijn allemaal in de postzegelcatalogus te vinden. Achterin de catalogus staan de bijzondere zegels, zoals postzegelboekjes, luchtpostzegels en postzegels. Bovendien een categorie die mijn aandacht trok: interneringszegels. Twee stuks, beide uitgegeven in 1916. Ik ging op zoek naar het verhaal achter deze bijzondere zegels.
Battlefieldtour Somme
door Bert Slenders
Op 2, 3 en 4 december hebben geschiedenisstudenten van de Universiteit van Amsterdam een excursie gemaakt naar de Somme. Onder begeleiding van Willem Melching hebben zij herinneringsplekken van de Eerste Wereldoorlog bezocht: slagvelden, loopgraven, kraters, monumenten en oorlogskerkhoven. In deze blog worden drie interessante sites besproken.
aardappeloproer 1917 kost doden
door Hans van Lith
Tijdens de Eerste Wereldoorlog leed de voedselsituatie in het neutrale Nederland erg onder de internationale situatie. In 1917 heeft dit geleid tot de aardappeloproer, die uitmondde in een grimmige situatie.
De blikken buik: smokkeltrucs uit de Eerste Wereldoorlog
door Jeanine van den Heuvel
In de Eerste Wereldoorlog werd er veel gesmokkeld. De smokkelaars wisten steeds nieuwe trucs te verzinnen om goederen over de grens te krijgen. In Het Leven werd bericht over gesnapte smokkelaars die met behulp van bijvoorbeeld sigaren of een 'blikken buik' met verboden spullen de grens wilden oversteken.
Projectie van een wereldbrand
Door Klaas de Zwaan
Vrijwel alle films uit de Eerste Wereldoorlog dienden een bepaald propagandadoel. Onderzoeker Klaas de Zwaan over de verbeelding van de vermeende Nederlandse neutraliteit in de bioscoop.
abnormaliteit door de ogen van dieren
door Kees Ribbens
Een aap, een hond en een olifant. Om precies te zijn: een baviaan uit Zuid-Afrika, een bullterriër uit Amerika en een Aziatische circusolifant uit Hamburg. Deze curieuze combinatie van diersoorten doet onbewust denken aan een klassieke grap, in het genre ‘Er waren eens...’ . Maar baviaan Jackie, bullterriër Stubby en olifant Jenny, die ten tonele worden gevoerd in de graphic novel Cher Ami, werken allesbehalve op de lachspieren. Dat wekt geen verbazing voor wie kijkt naar de plechtige ondertitel: Ode aan de dieren in de Eerste Wereldoorlog.
Boekrecensie 'De Geschreven Oorlog'
door Jeanine van den Heuvel (EersteWereldoorlog.nu)
Jeanine van den Heuvel waagde zich aan de dikke pil ‘De Geschreven Oorlog’. 366 teksten die ooggetuigen van WO1 schreven tussen 1914 en 1940 en vertaald uit vijf talen samengesteld door het In Flanders Fields Museum.
Gesneuveld in Nederland - Servische soldaten
door Fabian Vendrig
Fabian Vendrig deed onderzoek naar Servische soldaten die in Nederland overleden. In deze blog vertelt hij over zijn onderzoek en over de brochure die hij erover schreef.
De Eerste Wereldoorlog in de klas
door Constant van den Heuvel
Geschiedenis-docent Constant van den Heuvel schrijft in deze blog over het overbrengen van de Eerste Wereldoorlog aan middelbare scholieren. Ook vertelt hij hoe de Eerste Wereldoorlog en Nederland verbonden zijn.
Boekbespreking 'Hoop op toekomst'
door Kees Ribbens
In deze blog bespreekt Kees Ribbens het boek 'Hoop op toekomst' van Ingeborg Kriegsman, over Belgische vluchtelingen in Nederland.
propaganda voor den vrede
door Jeanine van den Heuvel
In weekblad 'Het Leven' verscheen in oktober 1916 een bijzonder artikel, geïllustreerd met vele foto’s uit de Eerste Wereldoorlog. Het artikel had als doel om de gruwelen van de oorlog en de onophoudelijke hel waarin soldaten zich bevonden aan te tonen. Hoewel Nederland neutraal was, spreekt uit het artikel een voorkeur voor de geallieerden.
De oorlog dichtbij: op zoek naar Belgische vluchtelingen
door Marieke Spee
De Eerste Wereldoorlog is een stuk dichterbij dan het lijkt. In deze blog schrijft Marieke Spee over haar ervaringen met de Eerste Wereldoorlog en de film die ze erover wil maken.
ILLEGAAL GRENSVERKEER IN DE EERSTE WERELDOORLOG
door de Koninklijke Bibliotheek
In de Eerste Wereldoorlog werd er veel over de grens gesmokkeld vanuit Nederland. In deze longread schrijft de Koninklijke Bibliotheek over de berichten die in de kranten verschenen over smokkel.
Hulp uit verre hoek: Di Mieliepiet
door Marieke Haijkens
Marieke Haijkens schrijft in haar blog over de inzameling van mais in Zuid-Afrika. De mais werd vervoerd naar Nederland, waar het voedsel als gevolg van de Eerste Wereldoorlog en de Belgische vluchtelingenstroom schaars was.
Boekrecensie 'Hadden we maar dezelfde taal gesproken'
door Kees Ribbens
Kees Ribbens las het recentelijk verschenen boek Hadden we maar dezelfde taal gesproken, een (foto)boek over het westelijk front in de Eerste Wereldoorlog. 'De ontegenzeggelijke esthetisering van de oorlog die uit deze foto’s spreekt versterkt de wens van de auteurs om iets positiefs en constructiefs te destilleren uit de slachtingen van een eeuw geleden.'
de 21e mijn
Door Johan Leeflang
Hoe vertel je aan kinderen in een verzonnen avontuur de werkelijkheid van de Eerste Wereldoorlog? En hoe ga je om met vragen over leven en dood? In deze blog beschrijft Johan Leeflang hoe zijn eerste jeugdboek 'De 21e mijn' tot stand kwam.
De kunst van het analyseren van hedendaagse conflicten
door Thomas von der Dunk
De wereld herdenkt morgen op 11 november dat 98 jaar geleden de wapenstilstand werd getekend die het begin van het einde betekende van de Eerste Wereldoorlog. Ter gelegenheid daarvan schrijft Thomas von der Dunk over het hedendaagse 'gebruik' van deze oorlog.
OP ZOEK NAAR NAKOMELINGEN VAN BELGISCHE VLUCHTELINGEN
door Rob Wolf
Bij toeval stuitte Rob Wolf in 2014 op het fascinerende verhaal van de nakomeling van een Belgische vluchtelinge uit de Eerste Wereldoorlog. Sindsdien doet hij onderzoek naar Belgische vluchtelingen die na deze oorlog in Nederland bleven.
Steuncomités in de Eerste Wereldoorlog
door Aris de Bruijn
Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, werden al snel verschillende steuncomités opgericht in Nederland, om mensen te helpen die leden onder de oorlog. In deze blog schrijft Aris de Bruijn over de activiteiten die deze comités ondernamen.
Liedjes over de Grote Oorlog
door de Gebroeders Bin
In 2014 bracht het muzikale duo 'Gebroeders Bin' het album 'Brieven' uit. Alle liedjes op dit thema-album gaan over de Eerste Wereldoorlog en brengen de Grote Oorlog op een indringende manier dichtbij. In deze blog vertellen de broers over het album.
Boekrecensie Het uur van de vlinder
door Lucia Hoenselaars
Lucia Hoenselaars las het pas verschenen boek 'Het uur van de vlinder', geschreven door Pieter Webeling. "Dit boek zal mensen met een interesse voor de Eerste Wereldoorlog ongetwijfeld aanspreken, maar tevens gaat de kern van het verhaal over een universeel thema van volwassenwording."
Oorlog in de schaduw
door prof. dr. Kees Ribbens
De Eerste Wereldoorlog lijkt in Nederland een ondergeschikte plaats in te nemen. In deze longread schrijft Kees Ribbens over de rol van de Eerste Wereldoorlog in Nederlandse herinneringscultuur.
Het nieuwe oorlogswapen: de handgranaat
door Jeanine van den Heuvel
De Eerste Wereldoorlog was de eerste oorlog waar de hangranaat op grote schaal werd gebruikt. In 1916 verscheen hier in dagblad Het Leven een artikel over. Ook het Nederlandse leger maakte gebruik van handgranaten. Op de Kemperheide in Arnhem waren speciale trainingskampen om handgranaten te leren gebruiken.
De Balkanzug: propgandatrein in WO1
door Arjan den Boer
Arjan den Boer houdt zich al jaren bezig met de Oriënt-Express, de luxetrein die tussen Parijs en Constantinopel reed. Tijdens zijn onderzoek stuitte hij op het bijzondere verhaal van de Balkanzug: de Duitse versie van de Oriënt-Express die tijdens de Eerste Wereldoorlog door Europa denderde.
Drankmisbruik in de Eerste Wereldoorlog
door de Koninklijke Bibliotheek
Alcoholmisbruik was voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog een groot probleem. De kranten in het digitale archief Delpher geven een beeld van de incidenten die drankmisbruik veroorzaakte en van de initiatieven die burgers namen om drankmisbruik tegen te gaan.
smokkelen in het openluchtmuseum
door Tim Bosje
Het openluchtmuseum in Arnhem biedt een interactief smokkelspel aan voor ouders en kinderen. Spelontwerper Tim Bosje vertelt in zijn blog hoe het spel werkt en welke effecten het heeft op de kinderen, maar ook op de ouders.
Activiteiten '100 jaar Belgenmonument' barsten los
door Georges Elissen
Het is dit jaar 100 jaar geleden dat het Belgenmonument op de Amersfoortse Berg werd gebouwd. Georges Elissen vertelt in zijn blog over de geschiedenis van het monument en hoe deze bijzondere gebeurtenis 100 jaar later wordt herdacht.
Boekrecensie Vera Brittain en Testament van de jeugd
door Sam van den Eijnden
Voor het eerst is er een Nederlandse vertaling verschenen van het indrukwekkende boek 'Testament of Youth' (Testament van de jeugd) van de Britse auteur Vera Brittain. Sam van den Eijnden recenseerde dit boek voor EersteWereldoorlog.nu.
Verdun. Shooter met historisch besef
door Jos Hoebe
Gameontwikkelaar Jos Hoebe vertelt in deze blog over de deels door hem gemaakte game 'Verdun'. De makers hebben veel moeite gedaan om alle historische details van het spel zo accuraat mogelijk te maken.
Het verbeelden van het onvoorstelbare
door Erik Nagels (kunstenaar)
De Belgische kunstenaar Erik Nagels maakte een reeks schilderijen over de mogelijkheden en onmogelijkheden van het herdenken van de Eerste Wereldoorlog.
Bergen op Zoom barst uit zijn voegen
door Yolande Kortlever
Stadshistoricus Yolande Kortlever schrijft over de vele duizenden vluchtelingen die aan het begin van de Eerste Wereldoorlog naar het Noord-Brabantse Bergen op Zoom vluchtten.
Ketel. Online jeugdroman over WO1
door Kitty Nooy
Op 1 juli 1916 om half 8 in de ochtend beginnen vele tienduizenden mannen aan de Slag aan de Somme. Voor mij is dit één van de meest fascinerende momenten uit de Eerste Wereldoorlog omdat de totale waanzin van het voeren van oorlog hierin tot uiting komt. Deze slag speelt een centrale rol in mijn boek Ketel.
De strijd van Louis Raemaekers
door Ariane de Ranitz
Wanneer in augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, staat Louis Raemaekers (1869-1956) bekend als een humoristisch en scherp politiek tekenaar, knap portrettist en veel gevraagd illustrator van jeugdboeken.
GAME OVER! GEÏNTERNEERDE VLIEGTUIGEN IN ZEELAND
door Toon Franken (Zeeuws Archief)
Vliegtuigen die tijdens de Eerste Wereldoorlog een noodlanding maakten in Nederland werden geïnterneerd. Het bleek een makkelijke en goedkope manier voor Nederland om de eigen vloot uit te breiden.
De strijd om vrouwenkiesrecht
door Koninklijke Bibliotheek
Achttienduizend mannen en vrouwen gingen op 18 juni 1916 in Amsterdam de straat op om te demonstreren voor het vrouwenkiesrecht. Vooraf was er al veel over bericht in de kranten, om zoveel mogelijk mensen op de been te krijgen. Hoe oordeelde de dagbladpers toen over het streven naar vrouwenkiesrecht?
Verslag officiële herdenking Slag aan de Somme
door Hendrik Jan Vermeulen (initiatiefnemer project Krieg 1916)
De officiële herdenking van de Slag aan de Somme, in 2016 honderd jaar geleden, vond plaats op 1 juli in Picardie, Noord-Frankrijk. Deze slag, die in totaal meer dan een miljoen slachtoffers aan beide zijden eiste, werd op verschillende plekken herdacht, beginnend om 07:28 uur bij de mijnkrater van La Boiselle. Als verwante van een Duitse soldaat die aan de Somme vocht mocht Hendrik Jan Vermeulen er op uitnodiging van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge bij aanwezig zijn. Samen met zijn vrouw Hennie bezocht hij de Duitse herdenking in Fricourt én de officiële Brits/Franse herdenking in Thiepval.
Van het een kwam het ander - WO1
door Anne van Mourik (Van het een kwam het ander - VPRO Dorst)
In 1914 slaagde de student Gavrilo Princip erin om Franz Ferdinand te vermoorden. Zijn daad had grotere gevolgen dan hij ooit had durven dromen. Van het een kwam het ander: een door stom toeval gelukte aanslag leidde tot de Eerste Wereldoorlog.
Maar was het allemaal wel zo simpel?
Brits WO1 slachtoffer in Nederland krijgt naam terug
door Cornelis van der Bas (EersteWereldoorlog.nu)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog spoelen een kleine tweehonderd Britse oorlogsslachtoffers aan op de Nederlandse stranden. Zij worden ter plekke begraven. In 1920 worden in Nederland door de Imperial War Graves Commission (IWGC) herbegravingen georganiseerd. De IWGC komt tot het volgende besluit: to make four centres of concentration for British war graves in Holland. De vier plaatsen die worden aangewezen zijn Vlissingen, 's Gravenzande, Den Haag en Noordwijk. De keuze voor deze plaatsen houdt verband met de afspraken die met deze gemeenten kunnen worden gemaakt over een ‘eeuwigdurende grafrust’ voor de gesneuvelden. De meeste gemeenten kennen een maximum van 10 jaar grafrust. Daarna worden graven geruimd. Ook spelen de financiën een rol. Een begraafplaats met veel graven bij elkaar is natuurlijk efficiënter te onderhouden. Door een concentratie van de graven kan de IWGC bovendien afdwingen dat zij niet voor deze erevelden hoeven te betalen.
(Voetbal)geschiedenis tijdens de Slag aan de Somme
door Jelle Simons
Momenteel zit heel Europa iedere avond aan de buis gekluisterd te kijken naar het Europese kampioenschap voetbal in Frankrijk. Vandaag precies honderd jaar geleden begint de slag aan de Somme, één van de bloedigste veldslagen uit de Eerste Wereldoorlog. Tijdens die slag wordt (ook) voetbalgeschiedenis geschreven.
Wilhelm II als stripfiguur
door Hennie Vaessen (illustrator)
Een oudere heer met een reusachtige grafkrans die zijn respect komt betuigen aan alle gevallenen begraven boven op de Grebbeberg. Tijdens het zoeken naar documentatie voor ons stripboek over de strijd om de Grebbeberg komen we dit beeld tegen. Wie is die man? Waarom is hij daar? Het blijkt een van Nederland’s eerste asielzoekers te zijn: Wilhelm van Hohenzollern, beter bekend als keizer Wilhelm II van Duitsland. In feite was Wilhelm’s politieke rol toen al meer dan twintig jaar uitgespeeld en probeerde hij nog een graantje mee te pikken van de grote belangstelling die er bestond voor alles wat er zich op de Grebbeberg had afgespeeld.
Het Leven . Vrijwilligers in Parijs
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu)
Eerstewereldoorlog.nu bladert wekelijks door Het Leven, een weekblad dat verscheen tussen 1906 en 1941 en dat ten tijde van de Eerste Wereldoorlog regelmatig verslag deed van deze oorlog. Gebeurtenissen, verslagen en berichten uit dit blad brengen we honderd jaar later opnieuw aan het licht. In de rubriek De Europeesche Oorlog staat nieuws over de Eerste Wereldoorlog bijna wekelijks centraal. In de fotoreportage van deze editie zien we onder meer het Nederlandse hospitaal in Parijs in de Pré Catelan.
Onderwijs moet tegenwicht bieden aan populisme
door Hans Vermeer (VGN Kleio)
Mijn grootvader ontvluchtte in 1914 Antwerpen, samen met zijn moeder en twee broers. Zij werden in het zuiden van ons land opgevangen en zijn daar blijven wonen. Een stukje familiegeschiedenis dat misschien mijn liefde voor Antwerpen en mijn interesse voor WOI kan verklaren.
Van profiteren naar ondervoeding
door Erik Mecking (historicus en beleggingsexpert)
De Eerste Wereldoorlog heeft grote invloed gehad op het politieke, economische en sociale leven in Nederland. Er werd niet alleen een militaire, maar ook een economische strijd gevoerd. Nederland bleef onpartijdig, maar niet afzijdig.
Living History WO1 in Doorn
door Cornelis van der Bas (Eerstewereldoorlog.nu)
Op 21 en 22 mei vond in het park van Huis Doorn een WO1 Living History evenement plaats. Re-enactmentgroepen uit Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Duitsland en Nederland verbeeldden het leven van soldaten, verpleegkundigen en burgers in 1914–1918. Cornelis van der Bas, conservator van Museum Huis Doorn en coördinator van Cöordinatiepunt EersteWereldoorlog.nu schrijft in deze blogpost over hoe Living History 2016 verliep.
De Grote Oorlog als kleurrijke emancipatie
door Tim van Broekhuizen (The Great War Day by Day)
Sinds 28 juni 2014 (100 jaar geleden het startschot van de Eerste Wereldoorlog) is illustrator Tim van Broekhuizen begonnen met een tekenblog over de Eerste Wereldoorlog. Vanaf dat moment maakt Van Broekhuizen elke dag een tekening. Met het project ‘The Great War Day by Day’ volgt hij het conflict dag voor dag op de voet.
De Nieuwe Amsterdammer — Wilhelms Eendvogels
door Lucia Hoenselaars (Eerstewereldoorlog.nu)
Op deze spotprent van Jan Sluijters zien we de Duitse Keizer Wilhelm II afgebeeld als de Baron von Münchhausen, een Duitse edelman uit de 18e eeuw. De Baron is tevens het personage van een serie avonturistische verhalen geschreven door de Duitse schrijver Rudolf Erich Raspe.
DIGITAAL PROJECT ‘ZEELAND TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG’
door Josien Pootjes
Honderd jaar na de ‘Groote Oorlog’ wordt op landelijk en internationaal niveau de Eerste Wereldoorlog herdacht. Het was een oorlog op het Europese continent, waarbij alle grootmachten betrokken waren. Ook Zeeland kreeg ermee te maken.
Hoe Milovan, een Servische WOI krijgsgevangene, in Nederland eindigde.
door Fabian Vendrig
In deze blogpost schrijft gastauteur Fabian Vendrig over een Servische krijgsgevangene tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij onderzoekt hoe de Servische Milovan in Nederland terecht is gekomen en daar in 1919 is gestorven.
Kwatta Manoeuvre Chocolade
door Cornelis van der Bas (EersteWereldoorlog.nu)
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog is Nederland duidelijk over zijn positie: het land wenst neutraal te blijven. Als in de zomer van 1914 de oorlogsdreiging steeds groter wordt, mobiliseert het Nederlandse leger.
WILHELMINA, KONINGIN VOOR HET VOLK
door Afd. Collecties van de Koninklijke Bibliotheek (Den Haag)
Koningin Wilhelmina voelde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog nog meer betrokken bij het Nederlandse volk dan voor die tijd. Ze wist precies welke rol zij als koningin wilde spelen: die van een empathische leider. De kranten uit die tijd berichtten over haar activiteiten. Welk beeld laten zij zien van de vorstin?
De Nieuwe Amsterdammer — Slachterij “Der Hochkultur”
door Lucia Hoenselaars (Eerstewereldoorlog.nu)
Op deze spotprent zien we de voorkant van Slachterij “Der Hochkultur”, waar de Duitse Keizer Wilhelm II, gesierd door zijn beroemde snor, als slager wordt afgebeeld, gekleed in een bebloede slagersjas.
BOEKRECENSIE
Nacht over Europa. Cultuurgeschiedenis van de Eerste Wereldoorlog.
door Daan de Leeuw (NIOD)
Donkere wolken pakten zich samen boven Europa na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Niet alleen op politiek, militair en maatschappelijk terrein maar ook in culturele en mentale zin. De laatste twee decennia is er in internationale wetenschappelijke studies ruimschoots aandacht besteed aan cultuur en mentaliteit tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Een militaire Duif in Dordrecht
door Hans van Lith (auteur)
In deze blogpost beschrijft gastauteur Hans van Lith, schrijver van boeken over onder andere politieke prenten en prentbriefkaarten uit de Eerste Wereldoorlog, het verhaal van een Britse duif die bijna aanleiding gaf tot een diplomatiek conflict. De duif landt in 1916 in Nederland en wordt geïnterneerd.
Het Leven — WO1 door Nederlandse ogen
door Lucia Hoenselaars (Eerstewereldoorlog.nu)
Eerstewereldoorlog.nu bladert wekelijks door ‘Het Leven’, een weekblad dat verscheen tussen 1906 en 1941 en dat ten tijde van de Eerste Wereldoorlog regelmatig verslag deed van deze oorlog. Gebeurtenissen, verslagen en berichten uit dit blad brengen we honderd jaar later opnieuw aan het licht. In de rubriek ‘De Europeesche Oorlog’ staat nieuws over de Eerste Wereldoorlog bijna wekelijks centraal. Deze keer de Franse cavalerie op weg naar het front bij Verdun.
Kunstenaar in oorlogstijd
door Elsje de Ruijter (Museum Tromp’s Huys)
In deze bijdrage schrijft Elsje de Ruiter, directeur van het Museum Tromp’s Huys (Vlieland), over de kunstenaar Betzy Akersloot-Berg. De Eerste Wereldoorlog vormde de inspiratie voor verschillende werken van deze van oorsprong Noorse schilder.
De angst om de bloembollenexport te schaden…
door Ad Pollé (Europeana)
Ad Pollé, senior Projects Co-ordinator bij Europeana, schrijft in deze bijdrage over het Europese digitaliseringsproject Europeana 1914–1918. Hij schrijft over de Nederlandse campagne voor het project, en over de betekenis van de Eerste Wereldoorlog voor het neutrale Nederland.
De Nieuwe Amsterdammer — De Duurte der Levensmiddelen
door Lucia Hoenselaars (Eerstewereldoorlog.nu)
In deze spotprent wordt kritiek geleverd op Folkert Evert Posthuma, minister van Landbouw, Nijverheid en Handel tijdens de Eerste Wereldoorlog. We zien hem op deze prent als een ober met een dienblad vol warm eten en flessen drank. Hij rijkt het dienblad aan mannen en vrouwen in nette kleding aan, terwijl hij neerkijkt op een groep hongerige burgers.
Moderne techniek: de Dodendraad
door em. prof. dr. Alex Vanneste (Universiteit Antwerpen)
In deze blogpost schrijft em. prof. dr. Alex Vanneste van de Universiteit Antwerpen over de Dodendraad, zoals die tijdens de Eerste Wereldoorlog aan de Belgisch-Nederlandse grens door de Duitse bezetter was opgebouwd. Hij reflecteert ook op andere, soortgelijke afsluitingen in de wereldgeschiedenis en op de huidige vluchtelingencrisis.
Boek: Hoop op Toekomst
door Ingeborg Kriegsman (auteur)
Ingeborg Kriegsman schrijft in deze bijdrage over haar boek Hoop op Toekomst, Belgische vluchtelingen in Nederland. Lees hier ook de bijdrage van Leo van Maaren, die de bijbehorende documentaire maakte.
Boekrecensie - Prikkeldraad. Een geschiedenis van goed en kwaad
door prof. dr. Kees Ribbens (NIOD/EUR-CHC)
De totale oorlogen die zozeer de geschiedenis van de twintigste eeuw hebben getekend waren niet alleen een allesomvattend fenomeen omdat ze vergezeld gingen van massale veldslagen, krachtige bommen of ander geavanceerd wapentuig van ongekende omvang.
Documentaire: Hoop op toekomst
door Leo van Maaren
In deze blogpost schrijft gastauteur Leo van Maaren over de documentaire Hoop op Toekomst, Belgische vluchtelingen in Nederland die hij maakte bij het gelijknamige boek van Ingeborg Kriegsman (zie haar blog). De documentaire wordt op 14 april vertoond in de Chocoladefabriek in Gouda.
De Nieuwe Amsterdammer — De anti-Engelsche geruchten en de Telegraaf
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu)
Op deze prent zien we hoofdredacteur van de Telegraaf Kick Schröder samen met de Nederlandse leeuw en John Bull op een terras zitten. De Nederlandse leeuw en Schröder drinken “Byhrrr”. John Bull is een Brits denkbeeldig figuur en symboliseert Engeland. Hij staat achter Schröder en grijnst neer op de scène.
Dordrecht tijdens de Eerste Wereldoorlog
door Ad van den Boogaard
In deze blogpost schrijft gastauteur Ad van den Boogaard, schrijver van het boek Dordrecht tijdens de Eerste Wereldoorlog, over vluchtelingen in deze stad. Hij behandelt de erbarmelijke omstandigheden waarin de vluchtelingen verkeren en de uitdagingen voor de Dordtse gemeente bij het opvangen van vluchtelingen. Deze bijdrage is geschreven naar aanleiding van een lezing die Van den Boogaard op 25 maart voordroeg.
Ontwikkeling educatieproduct Nederland en de Eerste Wereldoorlog
door Sanne Kloot (EersteWereldoorlog.nu)
Nederland in de Eerste Wereldoorlog is voor veel leerlingen een onbekend onderwerp en weinig docenten vertellen er over in de klas. Docenten ervaren werkdruk en moeten zich houden aan afspraken en tijdsvakken waarin vaak weinig ruimte is om andere onderwerpen aan te kaarten.
De Nieuwe Amsterdammer — Het Nederlandsche varken en de minbedeelden
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu) en Samuël Kruizinga (Universiteit van Amsterdam)
Folkert Evert Posthuma is in de jaren 1914–1918 minister van Landbouw, Nijverheid en Handel. Deze minister wordt het symbool voor de schaarste die tijdens de oorlog in Nederland heerst en het mikpunt van kritiek over bijvoorbeeld het ‘regeringsbrood’.
Nederlandse militaire ontwikkelingen in WO1
door Mathieu Willemsen (conservator Nationaal Militair Museum)
In deze blogpost schrijft gastauteur Mathieu Willemsen, conservator van het Nationaal Militair Museum in Soest, over de militair technologische ontwikkelingen die Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog doormaakt. Hoewel Nederland neutraal was in deze oorlog, bleef de Nederlandse strijdkracht zich vernieuwen, geïnspireerd door de internationale ontwikkelingen aan het front.
Het Leven — WO1 door Nederlandse ogen
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu)
Op deze karikatuur zijn de oorlogvoerende landen Groot-Brittannië en Duitsland afgebeeld als twee mannen in een gevecht met messen. De linker heeft de Britse vlag op de broek afgebeeld staan, en de rechter de Duitse.
De Nieuwe Amsterdammer — Onze lieve meer(schepen)min
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu)
Op 15 maart 1916 vaart de Tubantia de haven van Amsterdam uit voor een reis naar Argentinië. Bij een tussenstop om 02.00 uur ’s nachts vanwege de mist, wordt het schip getroffen door een explosie en komt het langzaam tot zinken.
Het Leven — WO1 door Nederlandse ogen
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu)
Ondanks de Nederlandse neutraliteit tijdens de Eerste Wereldoorlog , heeft de onbeperkte duikbotenoorlog die Duitsland in februari 1915 begint ernstige gevolgen voor Nederland. Duitsland maakt geen onderscheid meer tussen schepen van neutrale en oorlogvoerende landen, dus de Nederlandse scheepvaart loopt gevaar.
Boekrecensie - Sigurd von Ilsemann — Wilhelm II in Nederland. 1918–1941
door Sam van den Eijnden
De Eerste Wereldoorlog voelt voor veel Nederlanders ver weg. Niet alleen in tijd, wat na het verstrijken van een eeuw niet vreemd is, maar door onze neutraliteit ook in afstand. Toch had de oorlog op verschillende manieren een grote invloed op het neutrale Nederland, zowel direct als indirect.
VEILING PERSOONLIJKE OBJECTEN MATA HARI
door Cornelis van der Bas (Eerstewereldoorlog.nu)
Persoonlijke voorwerpen van Mata Hari komen op 1 april bijveilinghuis ‘De Zwaan’ in Amsterdam onder de hamer. Dat vermeldt het NRC Handelsbladop 16 maart. De te veilen voorwerpen gaf Mata Hari aan haar neef, de kunstenaar Piet van der Hem, in ruil voor een lening.
Het Leven - WO1 door Nederlandse ogen
door Lucia Hoenselaars (EersteWereldoorlog.nu)
Arthur Tervooren beschrijft in zijn artikel van 21 maart 1916 een autoreis die hij maakt door het oorlogsgebied van Rijssel (Lille) naar Douai en terug. Tijdens deze reis doet hij verslag van de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog in de gebieden die hij bezoekt.
Plastisch chirurgie en de Eerste Wereldoorlog
De Universiteit van Nederland zond een aantal weken geleden de vijfdelige collegereeks uit van prof. dr. Irene Mathijssen van Erasmus MC. Tijdens één van deze colleges verdiepte Mathijssen zich in het ontstaan van de plastische chirurgie.
Boekrecensie - Cafard. De odyssee van een Belgisch pantserkorps in WOI
door prof. dr. Kees Ribbens (NIOD/EUR-CHC)
Cafard belichaamt een voetnoot in de geschiedenis, maar wel een voetnoot die zowel de persoonlijke impact als de geografische reikwijdte van de Eerste Wereldoorlog voorstelbaar maken . Gebaseerd op de gelijknamige animatiefilm voor volwassenen van de Vlaming Jan Bultheel, die onlangs in première ging [zie onder], hebben Amira Daoudi en Seppe Van den Berghe ook op papier een geslaagde vorm weten te vinden om het aangrijpende verhaal van worstelaar Jean Mordant voor het voetlicht te brengen.