De Eerste Wereldoorlog in de klas
Geschiedenis-docent Constant van den Heuvel schrijft in deze blog over het overbrengen van de Eerste Wereldoorlog aan middelbare scholieren. Ook vertelt hij hoe de Eerste Wereldoorlog en Nederland verbonden zijn.
door Constant van den Heuvel (docent middelbaar onderwijs)
De Eerste Wereldoorlog heeft zich niet in Nederland afgespeeld. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat de Groote Oorlog niet zoveel aandacht krijgt in de Nederlandse lesboeken. Die onbekendheid zorgt echter de laatste jaren voor herleving van de aandacht voor Veertien-achttien. Want de oorlog is vlak over de grens nog zeer tastbaar. Ook op het Ichthus College in Veenendaal - waar ik werkzaam ben - is de Eerste Wereldoorlog enorm populair.
profielwerkstukken
Nederlandse leerlingen van havo en VWO zijn verplicht om in hun eindexamenjaar een profielwerkstuk te maken. Op onze school organiseren we een profielwerkstukweek, die wordt verzorgd door de vaksectie Geschiedenis en waarvoor we vijf dagen naar Ieper gaan.
De ochtenden brengen we door in het kenniscentrum van het In Flanders Fieldsmuseum in Ieper. De archiefstukken, bronnenbundels en boekwerken zijn online al uitgezocht en liggen klaar als we arriveren. ‘s Middags gaan we op excursie, waarbij we zoveel mogelijk rekening houden met de onderwerpen die onze leerlingen onderzoeken.
Vrouwen aan het front
Die onderwerpen zijn altijd weer boeiend. Sinds kort gaan de profielwerkstukken bijvoorbeeld ook over de inbreng van niet-westerse soldaten. Zo maakten een tijdje geleden twee leerlingen een profielwerkstuk over de Brits-Indische soldaten in Vlaanderen. Ook de genderthematiek ontbreekt niet en inmiddels weet ik alles over vrouwen aan en achter het front. Daarbij worden ook alle mogelijke medische aangelegenheden onderzocht. Ook heb ik de invloed van de oorlog op alle mogelijke kunstenaars voorbij zien komen.
Indische soldaten in de Eerste Wereldoorlog. Bron: BBC.
Begraven in Nederland
Twee meiden besloten vorig jaar om een nieuw thema toe te voegen. Zij deden een vergelijkend onderzoek naar Belgische kinderen tijdens de oorlog achter het front, in bezet gebied en in de Nederlandse vluchtoorden. Eén van de vluchtoorden bevond zich in Ede, vlakbij Veenendaal. Veel van deze vluchtelingen waren katholiek. Aangezien er in het protestantse Ede geen gewijde aarde beschikbaar was, werden overleden vluchtelingen begraven in Veenendaal, dat wel een Rooms-Katholieke begraafplaats had. Veel van de daar begraven mensen waren kinderen. Het leek daarom een goede gedachte om eerst naar de katholieke begraafplaats vlakbij school te gaan, voordat we afreisden naar Ieper voor de profielwerkstukweek. Hier liggen veel Belgische vluchtelingen begraven en er is ook een informatiepaneel over de Belgische vluchtelingen. Dit brengt de Eerste Wereldoorlog een stuk dichter bij.
Een foto van het vuchtoord in Ede. Bron: Vluchtoord Ede
Toen we eenmaal op de begraafplaats waren aangekomen, ontbrak het busje van mijn collega. Hij had het programmaboekje niet gelezen en was direct de A12 opgereden in de richting van België. Hij had er niet aan gedacht dat ook in Nederland de Eerste Wereldoorlog een grote rol heeft gespeeld. Reden genoeg dus om profielwerkstukken te schrijven over de Eerste Wereldoorlog in Nederland..
Constant van den Heuvel is geschiedenisdocent in Veenendaal. Hij studeerde geschiedenis en bracht in 2015 het boek Het kruis op de Berg uit, over de fusillade van zes verzetstrijders in Rhenen.