Smokkelen in het Openluchtmuseum

Een douanemedewerker uit de Eerste Wereldoorlog

In het Nederlands Openluchtmuseum opende in 2015 een presentatie bij café Budel dat geheel is toegespitst op de Eerste Wereldoorlog. Je hoort soldaten praten, leert veel over het smokkelen tijdens de Eerste Wereldoorlog en zelfs de dodendraad (inclusief stroomstoot) is nagebouwd. Maar al voor de opening van deze presentatie besteedde het museum aandacht aan de Eerste Wereldoorlog.

door Tim Bosje

Sinds 2014 kunnen bezoekers van het Openluchtmuseum tijdens de Maand van de Geschiedenis het Smokkelspel spelen. Het spel ging over de smokkel tussen Nederland en België tijdens de Eerste Wereldoorlog. In die tijd passeerden heel wat smokkelwaren de Nederlands-Belgische grens. Er werden schaarse goederen, zoals petroleum, stiekem meegenomen, maar ook mensen die liever in het neutrale Nederland wilden verblijven. Het spel, gebaseerd op de echte smokkel, was zo’n succes dat het museum besloot het vaker in te zetten als weekend- en vakantie-activiteit voor gezinnen.

Verdien zoveel mogelijk met je smokkelbende

In het spel speel je met je gezin een smokkelbende. Samen probeer je zoveel mogelijk centen te verdienen met het smokkelen van bloem, petroleum en zeep tussen locaties in het park. Je smokkelt dus echte goederen door het park! Vaders verstoppen jerrycans met petroleum onder hun jas, moeders stoppen zeep in hun beha en kinderen rennen met zakken bloem over de paden. En dat is maar goed ook, want als de douaniers (museummedewerkers) je te pakken krijgen, moet je al je smokkelwaar inleveren of word je gevangen gezet (alleen als je ouder bent dan 12 jaar). Dan was al die moeite dus voor niets. Gelukkig is er nog een geheime route waar de smokkelbendes leren over geheimschriften en de dodendraad. Met deze kennis kunnen ze ook geld verdienen.

Een geheime plek met smokkelwaar

Thuis verder spelen

Technisch werkt het spel met een RFID-pas, die vergelijkbaar werkt als je OV-chipkaart. Dit is je 'betaalpas' die je uitgaven en opbrengsten tijdens het spel bijhoudt. Ook je mailadres wordt erop bewaard. Na afloop van je bezoek ontvang je thuis automatisch een e-mail met je eigen smokkelscores en de top tien smokkelbendes van de dag. De scores kun je meenemen voor een volgend bezoek: door in te loggen met hetzelfde mailadres speel je verder met de scores van je vorige bezoek.

In de mail krijgen bezoekers ook een link naar een digitaal spel over de Eerste Wereldoorlog. Uit evaluaties is gebleken dat maar liefst meer dan 60 procent van de spelers in het museum óók het digitale spel speelt, wat een mooie gelegenheid biedt om het onderwerp verder uit te diepen.

Actief

Het spel weet niet alleen kinderen te boeien, maar zet ook ouders actief aan de slag. Ouders die het spel in eerste instantie gaan spelen 'omdat het zo leuk voor de kinderen is', maar die na een tijdje zelf net zo fanatiek smokkelwaar verbergen, rondrennen en hun scores willen verhogen. Het smokkelspel weet zo de Eerste Wereldoorlog interessant te maken voor jong en oud.

Het digitale spel

kom ook smokkelen

Het smokkelspel is met recht een van de meest bezochte gezinsactiviteiten. Tijdens de Maand van de Geschiedenis in oktober 2016, met dit jaar het thema grenzen, wordt in de weekenden en herfstvakanties weer volop gesmokkeld in het Openluchtmuseum.

Tim Bosje is spelontwerper en ontwikkelde in samenwerking met het Openluchtmuseum het Smokkelspel.