Josien Pootjes

DIGITAAL PROJECT ‘ZEELAND TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG’

Honderd jaar na de ‘Groote Oorlog’ wordt op landelijk en internationaal niveau de Eerste Wereldoorlog herdacht. Het was een oorlog op het Europese continent, waarbij alle grootmachten betrokken waren. Ook Zeeland kreeg ermee te maken.

Zeeland grensde vier jaar lang aan deze grenzeloze oorlog; een oorlog die niet aan haar voorbijging. Er vielen slachtoffers in Zeeuws-Vlaanderen door de aanleg van de elektrische ‘doodendraad’ en in Sluis, Cadzand, Goes en Zierikzee door vergissings-bombardementen. En toen België als ‘compensatievergoeding’ Zeeuws-Vlaanderen opeiste, werden anti-annexatie comités opgericht. In de provincie zijn nog veel sporen van de oorlog te vinden: in het landschap, in de steden en ook in musea en archieven.

Ontwikkeling educatieproject
De Eerste Wereldoorlog wordt ook in Zeeland van 2014 tot en met 2018 herdacht met allerlei activiteiten en projecten. De archieven ontwikkelden projecten, de Zeeuwse krant, de PZC, hield een blog bij , Omroep Zeeland is in mei gestart met een reeks van 7 TV uitzendingen over ‘Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog’.

Om alle losse activiteiten te verbinden, is het educatieve project ‘Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog’ ontwikkeld. Het project is voor drie onderwijsniveaus gemaakt: groepen 7 en 8 van de basisschool en de onderbouw en bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

Reconstructie van de ‘doodendraad’ in het Nederlands Openluchtmuseum. Foto: SCEZ.

Thema’s
Er zijn zeven deelthema’s gekozen: mobilisatie, vluchtelingen, ‘doodendraad’, smokkel en spionage, vliegtuigen, bommen en zeemijnen, op rantsoen en anti-annexatie. In de lesideeën bij dit project worden opdrachten voorgesteld die ‘toen’ en ‘nu’ verbinden. Thema’s als vluchtelingen en ‘doodendraad’ haken direct aan bij de actualiteit. Aan het begin van de oorlog kwam een stroom van naar schatting één miljoen Belgische vluchtelingen naar Nederland, dat toen 6 miljoen inwoners had. De bronnen geven aan hoe deze vluchtelingenstroom liep en hoe de opvang van vluchtelingen geregeld werd. Het opwerpen van muren rondom landen of steden om mensen buiten te sluiten, zoals ook tijdens WO I werd gedaan door het aanleggen van de elektrische ‘doodendraad’, is vorig jaar in de televisiereeks ‘de Muur’ door de VARA uitgezonden.

In de zesdelige documentaireserie De Muur van de VARA trekt Menno Bentveld langs politieke muren. 25 jaar na het vallen…programma.vara.nl

Prezi-presentaties
Om het project in de klas in te leiden, is voor ieder thema een Prezi-presentatie* gemaakt. Op een aantrekkelijke manier worden de kijkers via de presentatie door de bronnen heen geloodst. De onderwerpen worden getoond op de kaart van Zeeland en op een oorlogstijdlijn aangegeven.

Een van de Prezi-presentaties. Foto: SCEZ.

Didactische opzet
Om het historisch denken van de leerlingen te bevorderen moeten de leerlingen voor hun onderzoeksopdrachten diverse bronnen bestuderen. De opdrachten zijn vanuit een multiperspectivische insteek (verschillende invalshoeken) opgezet, waardoor de leerlingen aan het denken worden gezet. ‘Wat betekent de komst van een groep vluchtelingen naar een gebied voor de vluchteling, voor de Gemeente, voor de middenstand, voor de omwonenden’? In het eindwerkstuk laten de leerlingen blijken dat zij de opgedane kennis en vaardigheden kunnen toepassen.

Zeeuwse Ankers
Het project is geplaatst op het digitale platform www.zeeuwseankers.nl. Via de startpagina kan doorgeklikt worden naar de zeven deelthema’s.

Een Prezi-presentatie* is een digitale presentatiemanier.

Josien Pootjes is coördinator van het project ‘Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog’ en adviseur erfgoededucatie bij de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. Zij heeft een eerstegraads lesbevoegdheid beeldende vakken en kunstgeschiedenis en werkt parttime in het voortgezet onderwijs. Zij is medeauteur van de geschiedenismethode ‘Speurtocht’ van Thieme-Meulenhoff. Voor dit project is samengewerkt met erfgoeddeskundige Estelle Slegers Helsen van Bureau Villakulla te Aardenburg.