Ingeborg Kriegsman

Belgische vluchtelingen in Nederland

Ingeborg Kriegsman schrijft in deze bijdrage over haar boek Hoop op Toekomst, Belgische vluchtelingen in Nederland. Lees hier ook de bijdrage van Leo van Maaren, die de bijbehorende documentaire maakte.

Aan het eind van de zomer van 1914, nadat de Duitse troepen België waren binnengevallen, zijn veel Belgen naar Nederland gevlucht. Na het bombardement op Antwerpen in oktober 1914, werd deze stroom vluchtelingen nog veel groter. Ongeveer een miljoen Belgen passeerde de grens met Nederland en werd in het neutrale buurland opgevangen. Na enkele maanden waren de meesten weer teruggekeerd naar hun eigen huis en haard, maar ongeveer honderdduizend Belgen bleven achter. Voor hen werden diverse voorzieningen getroffen. Er werden vluchtoorden gebouwd in Uden, Ede, Nunspeet en Gouda en ook op veel andere plaatsen in Nederland werd opvang voor langere tijd geregeld.

Naast deze burgervluchtelingen trokken ook militairen de grens met Nederland over. Zij werden apart opgevangen, achter prikkeldraad, omdat zij niet meer terug mochten keren aan het front.

In mijn woonplaats Ede was ik nauw betrokken bij de herdenkingen rond het Vluchtoord Ede in 2015. Daarbij kwam ik in aanraking met ‘Ons Leven’, de krant die werd uitgegeven in het Vluchtoord. Ik had al contact met de Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog (SSEW) in verband met het samenstellen van een database met de namen en gegevens van de vluchtelingen en omdat we ook hadden gesproken over een mogelijke publicatie, heb ik het volgende idee bij hen gedeponeerd: een boek samenstellen met berichten uit de kranten die zijn uitgegeven door de vluchtelingen en geïnterneerden. Dat viel in goede aarde en ik ben vervolgens maanden bezig geweest om deze kranten lezen en berichten te selecteren.

Kijk ook naar deze gerelateerde projecten over Belgische vluchtelingen in Nederland:

• Amersfoort - Belgen Gezocht
• Zeeland — Gids Belgische vluchtelingen 1914-1918
• Rotterdam — Belgische vluchtelingen

In twee vluchtoorden en twee interneringskampen werden eigen kranten gemaakt door de bewoners. De berichtgeving was divers, met niet alleen lokaal nieuws, maar ook berichten over de oorlog, over Nederland en over algemene onderwerpen.

Het boek ‘Hoop op Toekomst’ is samengesteld uit berichten die zijn gevonden in de kranten die verschenen in Vluchtoord Ede en Vluchtoord Nunspeet (Ons Leven), in het interneringskamp te Harderwijk (Inter-Nos Revue) en in het interneringskamp in Zeist (De Kampbode en Le Courrier).

Onderwerpen die hierbij aan de orde komen zijn het leven in het ‘kamp’, onderwijs en werken, muziek en kunst, sport en feestelijkheden en diverse andere onderwerpen, zoals de watersnoodramp van 1916.

Meer informatie over ‘Hoop op Toekomst’ kunt u vinden op de website: www.hoopoptoekomst.nl

Ingeborg Kriegsman is schrijfster en fotografe. Eerder verschenen van haar een boek over de Boheemse kerkhervormer Jan Hus en twee romans. Daarnaast schrijft zij artikelen over diverse onderwerpen, en verzorgt tekstcorrecties (eindredactie) en drukwerkbegeleiding. Meer informatie:www.ingeborgkriegsman.com.

‘Hoop op Toekomst’ — boek en dvd — is uitgebracht bij het Davidsfonds in België en WBooks in Nederland.