Hans van Lith
Het verhaal van een in Nederland geïnterneerde Britse duif tijdens de Eerste Wereldoorlog
In deze blogpost beschrijft gastauteur Hans van Lith, schrijver van boeken over onder andere politieke prenten en prentbriefkaarten uit de Eerste Wereldoorlog, het verhaal van een Britse duif die bijna aanleiding gaf tot een diplomatiek conflict. De duif landt in 1916 in Nederland en wordt geïnterneerd.
Bron: Spaarnestad Photo
In het begin van de Eerste Wereldoorlog 1914–1918 stond de radiotelegrafie nog in de kinderschoenen. De telefoon bestond wel, maar op een slagveld dat door de granaten van de vijandelijke artillerie werd omgeploegd, bleven de kabels nooit lang heel. De postduif was dan ook een belangrijk communicatiemiddel, dat zowel door het leger als door de luchtmacht werd gebruikt.
Bekijk hier een filmpje over het houden van duiven in Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog
En zo gebeurde het dat op 28 oktober 1916 op het duivenplat van Johannes van den Beemt in Dordrecht een verdwaalde duif landde. Johannes ontdekte een briefje aan zijn poot, dat hij nieuwsgierig open maakte. Het was van de ‘Britse Government Pigeon Service’ en verzonden vanaf een militair watervliegtuig, ‘seaplane 3633’. Hier was dus sprake van een duif ‘on His Majesty’s Service’! Het bericht was voorzien van een opdracht: het bericht diende direct naar het dichtstbijzijnde telegraafkantoor te worden gebracht en verzonden. Johannes wilde deze plicht inwilligen maar dat ging zomaar niet. De directeur van het telegraafkantoor weigerde het bericht te versturen, want de seinkosten werden niet betaald.
Een Britse poster uit WO1 met de vermelding dat het doden van oorlogsduiven strafbaar is. Bron: Wikipedia
Van den Beemt gaf zijn ‘asielzoeker’ op bij de politie. Die vond de Engelse duif zo belangrijk, dat de commissaris persoonlijk het beestje kwam bekijken. De scherpzinnige politieman voorzag diplomatieke verwikkelingen en zond een rapport aan de Procureur-Generaal, fungerend Directeur van Politie in Den Haag. Deze lichtte op zijn beurt de Minister van Justitie in. Hij nam liever het zekere voor het onzekere. Maar dat deed de minister ook, die zijn collega van Buitenlandse Zaken met de duif opzadelde. Aan zijn brief voegde hij de kwalificatie ‘Geheim’ toe.
Bron: Spaarnestad Photo
Inmiddels was er een heel dossier ontstaan. Daarnaast had Van den Beemt de duif in de menage opgenomen. Een dergelijk ambtelijk probleem is niet in een paar dagen opgelost. Buitenlandse Zaken zat danig in zijn maag met de heikele affaire. Het leek daarom verstandig de Minister van Oorlog in te schakelen: was die ook van mening dat deze vreemde vogel — net als over de grens komende vreemde militairen — geïnterneerd zou moeten worden? Misschien was hij wel geschikt voor de Nederlandse Rijkspostduivendienst. In dat geval zou aan de Britten gevraagd moeten worden wat het beestje moest kosten. Buitenlandse militaire vliegtuigen, die in Nederland strandden, werden immers ook vaak overgenomen. Het Ministerie van Oorlog was het helemaal met Buitenlandse Zaken eens: de duif moest worden geïnterneerd en overgedragen aan de Rijkspostduivendienst. Was hij geschikt voor Nederlandse gebruik, dan zou met ‘Londen’ overlegd kunnen worden over een overname en de betaling.
Iedereen was opgelucht, een ernstig diplomatiek conflict was voorkomen. Of er ooit met de Britten werd overlegd en hoe lang de duif onze gastvrijheid genoot is onbekend. Erg lang zal het niet geweest zijn, want op 11 november 1918 ging de wapenstilstand in en keerden alle geïnterneerden naar huis terug. Maar wat stond er nu eigenlijk in dat uiterst geheime briefje van dat watervliegtuig? ‘Hoogte 1500 voet, mistig weer, alles wel’.
Hans van Lith is auteur van onder meer ‘Plotseling een vreselijke knal’ (2001), ‘Ik denk altijd aan jou’ (2006) en ‘Jan Sluijters oorlogsprenten, 1915–1919’ met Anton Kruft en Ralph Keunig.