Lucia Hoenselaars

De Nieuwe Amsterdammer — Onze lieve meer(schepen)min

Begin 1915 richt Henri Wiessing de Nieuwe Amsterdammer op. Wiessing was ontslagen als redacteur bij de Groene Amsterdammer omdat hij te radicaal was in zijn opvattingen. Hij weigerde gehoor te geven aan het verzoek van de Nederlandse regering aan de nieuwsbladen om publicaties over de oorlog te censureren om de neutraliteit van het land niet in gevaar te brengen. Met de Nieuwe Amsterdammer wil Wiessing de realiteit en de gruwel van de oorlog laten zien aan de lezers door middel van sterk kritische teksten en prenten. Elke week staat een grote spotprent op de voorpagina van de bijlage, onder andere van Jan Sluijters, Piet van der Hem en Willie Sluiter. Eerstewereldoorlog.nu licht deze prenten van honderd jaar geleden wekelijks uit.

25 maart 1916

“ONZE LIEVE MEER (schepen) MIN”

Voorpagina De Nieuwe Amsterdammer op 25 maart 1916. Bron: Huis Doorn

Op 15 maart 1916 vaart de Tubantia de haven van Amsterdam uit voor een reis naar Argentinië. Bij een tussenstop om 02.00 uur ’s nachts vanwege de mist, wordt het schip getroffen door een explosie en komt het langzaam tot zinken. Het blijkt een Schwartzkopf-torpedo van de Duitsers te zijn, hoewel de Duitsers claimen dat dit geen bedoelde aanval was. Nadat het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag vaststelt dat de ramp veroorzaakt is door een Duitse onderzeeboot, vergoedt Duitsland de schade met een bedrag van 7,3 miljoen gulden.

De prent van Piet van der Hem verbeeldt een overduidelijk oncharmante Duitse meermin die, zittend op de resten van de Batavier, Medea, Katwijk en Zaanstroom, de Nederlandse Tubantia naar de zeebodem trekt. Terwijl zij het schip doet zinken roept zij dat het niet waar is. De daad wordt ter plekke ontkend. De meermin draagt het Duitse kruis om haar nek en de Duitse keizerskroon op haar hoofd.

(Uit: Paul Moeyes, Buiten Schot. Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914–1918(Amsterdam 2001), hoofdstuk 5: Moeilijk vaarwater)