Verslag officiële herdenking Slag aan de Somme
De officiële herdenking van de Slag aan de Somme, in 2016 honderd jaar geleden, vond plaats op 1 juli in Picardie, Noord-Frankrijk. Deze slag, die in totaal meer dan een miljoen slachtoffers aan beide zijden eiste, werd op verschillende plekken herdacht, beginnend om 07:28 uur bij de mijnkrater van La Boiselle. Als verwante van een Duitse soldaat die aan de Somme vocht mocht Hendrik Jan Vermeulen er op uitnodiging van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge bij aanwezig zijn. Samen met zijn vrouw Hennie bezocht hij de Duitse herdenking in Fricourt én de officiële Brits/Franse herdenking in Thiepval.
door Hendrik Jan Vermeulen (initiatiefnemer project Krieg 1916)
Om 07:30 uur ontmoeten we op een hectische verzamelplaats in Bapaume de Duitsers met wie we de dag gaan doorbrengen. Drie in totaal: twee andere gasten, vader en dochter Keilhofer en een redacteur van de Volksbund, Maurice Bonkat. Na een stevige veiligheidscontrole vinden we onze bus en vertrekt de zoveelste colonne onder politiebegeleiding naar Thiepval. Het gebied rondom de herdenkingsplaatsen is hermetisch afgesloten voor ongenodigde gasten.
Onderweg met de bus naar de herdenking
Thiepval vanaf de weg naar Bapaume-Albert
De tocht voert langs plaatsen met beruchte namen als Le Sars en Pozières, door de voormalige frontstreek waar de oudoom van onze medegasten sneuvelde. Als we onze bestemming naderen doemt Lutyens’ enorme monument voor de meer dan 70.000 Britse vermisten van de Somme op. Licht gespannen stappen we uit en begeven ons naar de rij wachtenden.
De andere wachtenden
De plek waar vandaan Vermeulen de herdenking zag
Gasten worden in groepjes doorgelaten naar de zitplaatsen. We zijn net op tijd om nog plaats te nemen in het eerste vak voor het monument. Samen met onze Duitse vrienden zitten we te midden van Britten jong en oud, in burger en in uniform. Medailles en insignes alom. Wij dragen de blauwe poppy van de Volksbund.
Publiek
Veteranen
Britse militair
Erewacht
Erewacht
Als het geluid van een militaire kapel aanzwelt weten we dat de herdenking gaat beginnen. Achtereenvolgens verschijnen Engelse en Franse gardetroepen. Na het paraderitueel verschijnen de hoogwaardigheidsbekleders en, uiteindelijk, de staatshoofden en leden van het Britse koninklijk huis. Een artilleriesalvo over de velden van Thiepval luidt de start van de ceremonie in.
Bekijk hier de aankomst van de Guards
Prominenten
Prominenten
Charles Prince of Wales en de Franse president Francois Hollande
De ceremonie verloopt met indrukwekkende militaire precisie. Gedichten en veldpostbrieven voorgedragen door de Charles Prince of Wales, François Hollande (president van Frankrijk), David Cameron (premier Verenigd Koninkrijk) en soldaten uit het Gemenebest, Frankrijk en Duitsland, muziek van het BBC symfonieorkest en beelden van het slagveld in 1916 vormen een intens en ontroerend geheel. De algehele sfeer wordt versterkt als het halverwege de dienst licht begint te regenen. Het zijn indringende momenten als Abide with me ingetogen wordt meegezongen en het lament The Battle of the Somme klinkt. Wanneer van de top van het monument duizenden rode poppy’s en blauwe korenbloemen worden losgelaten lijkt het alsof de zielen van de vele vermisten naar beneden dwarrelen.
Kijk en luister hier naar Abide with me
Na afloop wordt ons groepje, versterkt met de Britse militaire attaché en een afgevaardigde van de Commonwealth War Graves Commission in ijltempo naar Fricourt vervoert. Wederom politie-escorte. Aldaar aangekomen kan het contrast nauwelijks groter zijn. Geen plethora aan uniformen en medailles, geen grote geluidsinstallatie, cameraploegen en vanzelfsprekend geen ‘Royals’. Wel een paar honderd toegewijde bezoekers waaronder familieleden van gevallenen en lokale Fransen.
Fricourt Cemetary
Aankomst prominenten
Als de hoogwaardigheidsbekleders, onder wie oud bondspresident Horst Köhler en de burgemeester van Fricourt, zijn gearriveerd start de ceremonie. Hoewel qua omvang minder imposant dan de Brits/Franse herdenking is het programma niet minder ontroerend. Het voorlezen van veldpostbrieven door jonge voetballers van Liverpool en Hertha BSC, de muziek van de Canadese Patricia Hamel en de toespraak van de president van de Volksbund Markus Meckel waarin de vriendschap tussen de Europese volken wordt benadrukt maken indruk.
Fricourt
Fricourt
De kransen bij een monument op Fricourt Cemetary
Ik word verrast wanneer tijdens de kransleggingen de naam van mijn oudoom Bernhard Kronauer wordt genoemd. Hij vocht in juli 1916 aan de Somme en sneuvelde op 17 september 1916 aan het Oostfront. Dezelfde dag waarop Adam Keilhofer, de verwante van onze Duitse kameraden, hier aan de Somme viel. Ook zijn naam klinkt over het kerkhof van Fricourt.
19:30 uur. Terwijl de kapel van de Bundeswehr onder het spelen van de Regimentsgruß de stoet aanvoert naar de receptie in het stadhuis komen zwaar bewapende scherpschutters uit de bossen tevoorschijn. Herdenken en het onderhouden van verzoening over de graven komt anno 2016 met een prijs.