Engelse Kamp

De toegang tot het Kamp bevond zich tussen het Sterrebos en de linkerzijde van de gevangenis. Verderop ligt de Nattebrug. Het kanaaltje onder deze brug is het Helderdiepje dat de duidelijke begrenzing vormde van het Kamp. Het voetpad langs het Diepje leidt na honderd meter naar het oorspronkelijke terrein van het Engelse Kamp. Op de kruising van de Kempkensberg ziet u een klein monumentje, 85x75x80 cm. Dit werd geplaatst op initiatief van de Vrijmetselaarsloge Groningen. Het draagt een plaquette met de volgende tekst: ‘Alhier was van 1915-1918 het Engelse Kamp Timbertown, interneringskamp van ruim 1.200 Britse militairen van de First Royal Naval Brigade’. Vanuit dit Kamp werd op 22 mei 1915 de Engelse Vrijmetselaarsloge ‘Gastvrijheid’ gesticht.

Deze Britse militairen waren afkomstig uit respectievelijk het Collingwoodbataljon, het Benbowbataljon en het Hawkebataljon van de First Royal Naval Brigade. Deze Brigade was een onderdeel van de Royal Naval Division die samengesteld was uit de 1e, 2e en 3e Royal Naval Brigade, welke onder rechtstreeks bevel stond van Winston Churchill, de toenmalige Minister van Marine. De betrokkenheid van Churchill bij deze Royal Naval Brigade was zo groot dat men zelfs sprak van 'Churchill's Little Army'.
Het waren voor het merendeel reservisten en vrijwilligers van de Britse marine die op 2 augustus 1914 vanwege de oorlogsdreiging onder de wapenen waren geroepen. In het opleidingskamp kregen zij te horen dat ze werden omgeschoold tot infanterist. Op bevel van Winston Churchill werden ze, nauwelijks geoefend en slecht toegerust, ingezet bij de verdediging van de vestingstad Antwerpen. Samen met het Belgische leger moesten zij deze stad verdedigen tegen de aanvallen van het Duitse leger dat het Frans-Britse leger dreigde te omsingelen indien de Duitsers ongehinderd konden doorstoten naar Noord-Frankrijk. Tijdswinst was dan ook de belangrijkste doelstelling bij de verdediging van Antwerpen.

Toen op 8 oktober duidelijk werd dat de vesting Antwerpen niet langer tegen de beschietingen van de Duitse zware kanonnen te verdedigen was, werd besloten de Belgische verdedigingstroepen, samen met de Britten, terug te trekken over de Schelde. Door een aantal blunders en misverstanden ontvingen de eerder genoemde bataljons dit bevel te laat. Daardoor kwamen zij niet op tijd op de afgesproken plaats van vertrek aan waar de toegezegde trein reeds vertrokken bleek. Naar het scheen was ook de terugweg, door oprukkende Duitse troepen, afgesneden. Hierdoor zag commodore Henderson, de commandant van de 1e Brigade, geen andere mogelijkheid dan zich met zijn mannen naar het neutrale Nederland te begeven. Hier werden de Britse troepen, in overeenstemming met de internationale rechtsregels geïnterneerd. Uiteindelijk werden de Britten met ruim 1.500 manschappen 'voor de duur van de vijandelijkheden' ondergebracht in Groningen. Zij werden gehuisvest in houten barakken in het z.g. Engelse Kamp dat gelegen was achter de toenmalige gevangenis, de tegenwoordige Van Mesdagkliniek, aan de Hereweg. Zijzelf noemde dit kamp: Timbertown of ook wel HMS Timbertown.

Al na korte tijd werd duidelijk dat maatregelen moesten worden getroffen om demoralisatie bij de Britse manschappen te voorkomen. De dagelijkse militaire routine werd nauwkeurig onderhouden: exercities, marsen, oefeningen bleven doorgaan. Verder werd er naar gestreefd alle aanwezige kwaliteiten zoveel mogelijk te benutten. Daartoe werden vele clubs opgericht waar muziek, toneel, huisvlijt en vooral veel sport werden beoefend. Zeer bekend werd o.a. de cabaretgroep Timbertown Follies. In het Kamp was een repititieruimte voor de Timbertown Follies en er waren werkplaatsen voor timmerlieden, meubelmakers, kleermakers en elektriciens. Verder waren er leslokalen, een kerkgebouwtje, een postkantoor en een grote recreatiezaal. (tekst: Menno Wielinga)

BRON

• Roodt, Evelyn de, Oorlogsgasten: vluchtelingen en krijgsgevangenen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zaltbommel 2000
• www.wereldoorlog1418.nl/engelsekamp 

BRON TEKST

De tekst is afkomstig uit de publicatie Tastbare herinneringen 1914-1918. Uitgave: Western Front Association Nederland , 2008 Samenstellers: Marius van Leeuwen, Alfred Staarman.

Foto: Niels de Voogd